9 Σεπτεμβρίου 2021 - Μια εν επιγνώσει διαχείριση του οικοσυστήματος

9 Σεπτεμβρίου 2021

Αφιέρωμα στο περιβάλλον

«Ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου, Κύριε·
πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας»

Μια εν επιγνώσει διαχείριση του οικοσυστήματος
του Αργύρη Κοφινά, Δρ.
Ομότιμου Καθηγητή Πολιτικής Διαχείρισης Φυσικών Πόρων
του Πανεπιστημίου της Αλάσκα Φέρμπανκς

Οι περασμένες δεκαετίες έχουν φανερώσει ένα επίπεδο βιοφυσικής αλλαγής άνευ προηγουμένου στην ιστορία της Γης. Για πρώτη φορά, οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι «Η» κυρίαρχη δύναμη που διαμορφώνει το οικοσύστημα του πλανήτη και επηρεάζει την ευημερία της ανθρωπότητας. Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούμε τη γη, τα υψηλά επίπεδα εκπομπών άνθρακα στην ατμόσφαιρα και η επιτάχυνση εκμετάλλευσης και κατανάλωσης φυσικών πόρων, συμβάλλουν αθροιστικά στην αλλαγή του κλίματος, μεταλλάσσοντας, στη συνέχεια, κοινωνικά και οικολογικά  συστήματα που διατηρούν τη ζωή εδώ και χιλιετίες. Αναγνωρίζοντας ότι η Γη έχει μπει ιστορικά σε μια νέα εποχή, οι επιστήμονες αναφέρουν την τωρινή περίοδο ως «Ανθρωποκεντρική»  (“Anthropocene”). Ως απάντηση σε αυτή την κατάσταση, αναγνωρίζεται η ανάγκη για μια πιο συνειδητή συνεισφορά προς το περιβάλλον μας. Παρόλο που η φροντίδα για τη Γη και την υγεία των οικοσυστημάτων ήταν πάντοτε σημαντική για τη διατήρηση της ζωής, η ανάγκη για μια οικολογική συνεισφορά είναι ιδιαίτερα κρίσιμη σήμερα. Ο ανθρώπινος πληθυσμός πλησιάζει τα 8 δισεκατομμύρια.  Αυτοί που ζουν στην επαρχία όλο και περισσότερο  μετακινούνται προς τα αστικά κέντρα.  Οι αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία και ο σύγχρονος βίος όλο και απομακρύνει  τους ανθρώπους από τη φύση.

Σε μια «Ανθρωποκεντρική Εποχή», η φροντίδα για το οικοσύστημα απαιτεί ότι η ανθρωπότητα, με ενεργό τρόπο, θα διατηρήσει και θα καλλιεργήσει μια στενή σχέση με τη φύση και θα αλληλεπιδράσει με το περιβάλλον με εκτίμηση και σεβασμό. Αυτός ο στόχος απαιτεί μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο σκεπτόμαστε και ζούμε, μια θεμελιώδη αναθεώρηση των υποκείμενων αξιών και πεποιθήσεών μας. Συνεπώς, μια λειτουργική διαχείριση του οικοσυστήματος θα αποτελέσει σημαντική πρόκληση, η οποία απαιτεί να διερωτηθούμε για πολλές από τις βασικές μας παραδοχές. Πώς οι ενέργειες των ατόμων, των οικογενειών, των κοινοτήτων, των εθνών και του συνόλου της κοινωνίας διαμορφώνουν το μέλλον της Γης, με τρόπο που να αποκαταστήσουν και να βελτιώσουν την υγεία του οικοσυστήματος και την ανθρώπινη ευημερία; Πώς μπορεί να τροποποιηθεί το υπόδειγμα των ημερών μας περί «οικονομικής προόδου, ανάπτυξης και ευμάρειας» ώστε να ενσωματώσει και να δώσει προτεραιότητα στον στόχο της υγείας του οικοσυστήματος και την ανθρώπινη ευεξία; Πώς μπορούν οι διάφοροι θεσμοί να μετασχηματιστούν, ώστε να αλλάξουν τη μυωπική και εγωιστική φύση της πολιτικής κατά τρόπο που θα δίνει χώρο σε θετική δράση μακράς πνοής; Επιπλέον, η ικανότητά μας για προσαρμογή στις ραγδαίες αλλαγές τού σήμερα απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στις αυξανόμενες ανισότητες της κοινωνίας, καθώς οι διαφορές μεταξύ πλουσίων και πτωχών συμβάλλουν σημαντικά στα προβλήματα που έχουν να κάνουν με την υποβάθμιση του οικοσυστήματος. 

Αυτές είναι τρομακτικές προκλήσεις, αλλά υπάρχουν σημάδια ελπίδας. Η καινοτομία στον χώρο της τεχνολογίας παράγει σήμερα πιο καθαρά μέσα παραγωγής ενέργειας και μεταφορών, με προϊόντα πιο οικονομικά να βρίσκουν τη θέση τους στην αγορά. H ακαδημαϊκή έρευνα εργάζεται προοδευτικά στο να ενσωματώσει τη διεπιστημονική προσέγγιση και να υιοθετήσει εφαρμογές για την αντιμετώπιση προβλημάτων του πραγματικού κόσμου. Πολλές τοπικές κοινότητες έχουν ανταποκριθεί στις προκλήσεις της ορθής διαχείρισης του οικοσυστήματος προστατεύοντας τo πολύτιμo περιβάλλον της άγριας ζωής και υιοθετώντας μεθόδους που λαμβάνουν υπόψη τους τα διάφορα “σενάρια” για το μέλλον, ώστε να προσαρμοσθούν στην κλιματική αλλαγή και να προετοιμαστούν κατάλληλα μπροστά στις αβεβαιότητες του μέλλοντος.

Το να είμαστε καλοί διαχειριστές του Συστήματος της Γης σημαίνει να ενστερνιστούμε την άποψη ότι όλα τα έμβια όντα έχουν αξία και είναι αλληλεξαρτώμενα. Και, όπως οι παππούδες των παππούδων μας, που ζούσαν στο χωριό, πρέπει να θυμόμαστε ότι η υγεία της οικογένειάς μας εξαρτάται από την καλή κατάσταση του κήπου, των χωραφιών και της άγριας ζωής που μας περιβάλλει. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι ο Θεός εποίησε τα πάντα “εν σοφία” (Ψαλμ. 103).  Ως συνετοί διαχειριστές του οικοσυστήματος, δεν μπορούμε πλέον να θεωρούμε ότι κυριαρχούμε μόνοι επί της Γης. Αντιθέτως, είμαστε απλώς περαστικοί, πορευόμενοι μαζί με άλλα έμβια όντα στο ιερό ταξίδι της ζωής.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ